بورس و فرابورس دو بازار شناخته شده در حوزه معاملات سهام شرکت‌ها هستند. شناخت کامل تفاوت بورس و فرابورس و وجه تمایز آن‌ها برای تمامی سرمایه‌گذاران بسیار اهمیت دارد. داشتن اطلاعات جامع برای ورود به بازارهای مالی به دلیل داشتن ساختارهای پیچیده اقتصادی و سازمانی ضروری است.
بازار بورس و فرابورس نمونه‌هایی از بازارهای مالی در ایران هستند که در آن‌ها سهام شرکت‌های سهامی به متقاضیان خرید عرضه می‌شود.
افرادی که قصد فعالیت در این بازارهای مالی را دارند این سوال در ذهنشان وجود دارد که فرق بین بورس و فرابورس چیست؟ و اینکه آیا بورس بهتر است یا فرابورس؟ دانستن مفاهیم و تفاوت‌های این دو کمک می‌کند تا تصمیم بهتری در فعالیت این حوزه‌ها داشت.
بورس چیست؟
بورس بازاری است که در آن انواع دارایی‌ها به معامله می‌رسند. این بازار انواع مختلفی شامل بورس کالا، ارز و اوراق بهادار دارد.
در بورس کالا، کالاهای معین و مواد اولیه‌ای مانند فلزات و محصولات کشاورزی خرید و فروش می‌شود.
در بورس ارز، به خرید و فروش پول‌های خارجی پرداخته می‌شود که تا به امروز این بورس در ایران فعال نبوده است.
همچنین در بورس اوراق بهادار، دارایی‌های مالی نظیر سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت معامله می‌شود.
بورس با قرار دادن سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران در کنار هم اجازه می‌دهد تا هر یک با توانایی‌ها و دارایی‌هایی خود موجب منفعت یکدیگر شوند.
فرابورس چیست؟
فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای دادوستد اوراق بهادار یا سهام است.
در فرابورس شرایط و قوانین معاملاتی ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌ها و معامله سهام وجود دارد. همچنین فرابورس وظیفه دارد تا شرکتهایی را که به فعالیت در بازار سرمایه علاقه دارند، اما به هر دلیلی موفق به کسب شرایط ورود به بورس نشده‌اند را سازماندهی کند.
این در حالی است که در بازار بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که باعث می‌شود هر شرکتی توانایی ورود به آن را نداشته باشد.
تفاوت های اصلی بورس و بازار فرابورس
معاملات در بازار بورس و فرابورس ایران به وسیله کارگزاری‌هایی انجام می‌شود که مجوز قانونی فعالیت خود را از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت کرده‌اند؛ این کارگزارها نقش واسط بین خریدار و فروشنده را دارند. با این وجود بورس و فرابورس تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند:
بازارهای بورس و فرابورس
تقسیم‌بندی بازارها یکی از تفاوت‌های ساختاری بورس و فرابورس به شمار می‌آید.
فرابورس دو بازار اول و دوم دارد.
افرادی که نمی‌دانند بازار اول و دوم فرابورس چیست؟ باید بدانند که شرکتهایی که در بازار اول فعالیت می‌کنند، در صورت نداشتن عملکرد مناسب، به بازار دوم منتقل می‌شوند. همچنین شرکتهایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند، می‌توانند به بازار اول منتقل شوند.
ساختار جدید فرابورس ایران از پنج بازار شامل بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز)، بازار سوم و ابزارهای نوین مالی تشکیل شده است.
در بازار اول فرابورس مواردی مانند سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش و معامله می‌شود.
بازار دوم فرابورس تنها سهام شرکت‌های سهامی عام را در برمی‌گیرد. همچنین بازار پایه نیز یکی از بازارهای فرابورس بوده که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است.
تنوع بازارهای فرابورس
تنوع بازارهای فرابورس هم یک تفاوت بورس و فرابورس به شمار می‌آید. وجود بازارهای متنوع برای پوشش سلایق مختلف، یکی از جاذبه‌های فرابورس است. بنابراین، سهامداران می‌توانند در شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده و ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.
نبود وجود یک مکان خاص در فرابورس
افراد در بازار بورس برای انجام معامله می‌توانند در یک مکان خاص به صورت فیزیکی دور هم جمع شوند و به فعالیت بپردازند. اما در فرابورس همچین مکانی برای تجمع معامله‌‌گران وجود ندارد.
مالیات در فرابورس
شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف خواهند بود؛ این مزیت به طور مستقیم متوجه سهامداران نیز می‌شود. همچنین، صاحبان سهام در شرکت‌های فرابورس، با توجه به سهامی که در اختیار دارند، در مجمع عمومی حق رأی خواهند داشت.
تسهیلات و تأمین مالی شرکت‌ها
بانک‌ها، شرکت‌های فعال در حوزه فرابورس را به عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات می‌پذیرند. بنابراین، شرکت‌های فرابورس قادر هستند که از این راه برای دریافت تسهیلات اقدام کنند. همچنین شرکت‌ها در فرابورس از سوی سهامداران تأمین مالی می‌شوند.
روند پذیرش شرکت ها و قوانین نظارتی
فرایند پذیرش شرکت‌ها در فرابورس آسان‌تر است و الزامات ساده‌تری در مقایسه با بورس دارد. شرایطی نظیر حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سهام شناور، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها و سودآوری معیارهای سختگیرانه‌تری در بورس دارند.
ساعت معامله در بورس و فرابورس
زمان معاملات در فرابورس و بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) می‌باشد.
ولی زمان معامله صندوق‌ها فرق دارد و تا ساعت 3 هست. صندوق‌های طلا نیز معمولا از 12 تا 3 می‌باشد.
سهامداران حرفه ای در بورس و فرابورس به سود خواهند رسید.
تفاوت بورس و فرابورس در موارد بسیاری است. دانستن این تفاوت‌ها به سرمایه‌گذاران کمک بسیاری برای سرمایه‌گذاری در حوزه بازار بورس و فرابورس می‌کند. بورس به دلیل وجود شفافیت اطلاعاتی ریسک کمتری نسب به بازار فرابورس خواهد داشت. از سوی دیگر، به دلیل پایین‌تر بودن سطح کارمزد و پذیرش آسان‌تر شرکت‌ها در فرابورس، این بازار انتخابی مناسب برای صاحبان سرمایه خواهد بود.
بهتر بودن فعالیت در بورس یا فرابورس به حرفه‌ای بودن سهامدار بستگی دارد. هر سهمی با تحلیل درست، داشتن اطلاعات دقیق و تکنیک تابلو خوانی و روانشناسی بازار، در نقطه مناسب برای خرید خوب و فروش در نقطه مطلوب، مناسب است.
